इष् धातु के रूप | Ish Dhatu Roop in Sanskrit

इष् (इच्छा करना, to wish) धातु के रूप | Ish Dhatu Roop in Sanskrit

Ish Dhatu Roop in Sanskrit – इष् धातु का अर्थ है ‘इच्छा करना, to wish’। यह तुदादिगण तथा परस्मैपदी धातु है। सभी तुदादिगण धातु के धातु रूप इसी प्रकार बनते है जैसे- तुद्, क्षिप्, प्रछ्/प्रच्‍छ्, मिल्, मृ, मुच्/मुञ्च्, विश्, स्पृश्, सिच्/सिञ्च आदि। इष् धातु के रूप संस्कृत में सभी पुरुष एवं वचनों में नीचे दिए गए हैं।

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष इच्छति इच्छतः इच्छन्ति
मध्यम पुरुष इच्छसि इच्छथः इच्छथ
उत्तम पुरुष इच्छामि इच्छावः इच्छामः

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष एषिष्यति एषिष्यत: एषिष्यन्ति
मध्यम पुरुष एषिष्यसि एषिष्यथ: एषिष्यथ
उत्तम पुरुष एषिष्यामि एषिष्याव: एषिष्याम:

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष ऐच्छत् ऐच्छताम् ऐच्छन्
मध्यम पुरुष ऐच्छः ऐच्छतम् ऐच्छत
उत्तम पुरुष ऐच्छम् ऐच्छाव ऐच्छाम

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष इच्छतु इच्छताम् इच्छन्तु
मध्यम पुरुष इच्छ इच्छतम् इच्छत
उत्तम पुरुष इच्छानि इच्छाव इच्छाम

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष इच्छेत् इच्छेताम् इच्छेयुः
मध्यम पुरुष इच्छेः इच्छेतम् इच्छेत
उत्तम पुरुष इच्छेयम् इच्छेव इच्छेम

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष ऐषीत् ऐषिष्टाम् ऐषिषुः
मध्यम पुरुष ऐषीः ऐषिष्टम् ऐषिष्ट
उत्तम पुरुष ऐषिषम् ऐषिष्व ऐषिष्म

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष इयेष ईषतुः ईषुः
मध्यम पुरुष इयेषिथ ईषथुः ईष
उत्तम पुरुष इयेष ईषिव ईषिम

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष एषिता एषितारौ एषितार:
मध्यम पुरुष एषितासि एषितास्थ: एषितास्थ
उत्तम पुरुष एषितास्मि एषितास्व: एषितास्म:

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष इष्यात् इष्यास्ताम् इष्यासुः
मध्यम पुरुष इष्याः इष्यास्तम् इष्यास्त
उत्तम पुरुष इष्यासम् इष्यास्व इष्यास्म

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष ऐषिष्यत् ऐषिष्यताम् ऐषिष्यन्
मध्यम पुरुष ऐषिष्यः ऐषिष्यतम् ऐषिष्यत
उत्तम पुरुष ऐषिष्यम् ऐषिष्याव ऐषिष्याम

संस्कृत में सभी शब्द रूप देखने के लिए शब्द रूप/Shabd Roop पर क्लिक करें और सभी धातु रूप देखने के लिए धातु रूप/Dhatu Roop पर जायें।

शब्द रूप/Shabd Roop List

धातु रूप/Dhatu Roop List

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!