चि/चिञ् धातु के रूप | Chi Dhatu Roop in Sanskrit

चि/चिञ् ( चुनना, to select) धातु के रूप | Chi Dhatu Roop in Sanskrit

Chi Dhatu Roop in Sanskrit – चि/चिञ् धातु का अर्थ है ‘चुनना, to select’। यह स्वादिगण तथा उभयपदी धातु है। सभी उभयपदी स्वादिगण धातु के धातु रूप इसी प्रकार बनते है जैसे- सु, शक् आदि। चि/चिञ् धातु के रूप संस्कृत में परस्मैपद एवं आत्मनेपद दोनों धातुओं में सभी पुरुष एवं वचनों में नीचे दिए गए हैं।

चि/चिञ् धातु के रूप (Dhatu Roop of Chi) – परस्मैपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चिनोति चिनुतः चिन्वन्ति
मध्यम पुरुष चिनोसि चिनुथः चिनुथ
उत्तम पुरुष चिनोमि चिनुवः चिनुमः

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चेष्यति चेष्यत: चेष्यन्ति
मध्यम पुरुष चेष्यसि चेष्यथ: चेष्यथ
उत्तम पुरुष चेष्यामि चेष्याव: चेष्याम:

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अचिनोत् अचिनुताम् अचिन्वन्
मध्यम पुरुष अचिनोः अचिनुतम् अचिनुत
उत्तम पुरुष अचिनवम् अचिनुव अचिनुम

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चिनोतु चिनुताम् चिन्वन्तु
मध्यम पुरुष चिनु चिनुतम् चिनुत
उत्तम पुरुष चिनवानि चिनवाव चिनवाम

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चिनुयात् चिनुयाताम् चिनुया
मध्यम पुरुष चिनुयाः चिनुयातम् चिनुयात
उत्तम पुरुष चिनुयाम् चिनुयाव चिनुयाम

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अचैषीत् अचैष्टाम् अचैषुः
मध्यम पुरुष अचैषीः अचैष्टम् अचैष्ट
उत्तम पुरुष अचैषम् अचैष्व अचैष्म

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चिचाय चिच्यतुः चिच्युः
मध्यम पुरुष चिचयिथ चिच्यथुः चिच्य
उत्तम पुरुष चिचय चिच्यिव चिच्यिम

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चेता चेतारौ चेतार:
मध्यम पुरुष चेतासि चेतास्थ: चेतास्थ
उत्तम पुरुष चेतास्मि चेतास्व: चेतास्म:

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चीयात् चीयास्ताम् चीयासुः
मध्यम पुरुष चीयाः चीयास्तम् चीयास्त
उत्तम पुरुष चीयासम् चीयास्व चीयास्म

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अचेष्यत् अचेष्यताम् अचेष्यन्
मध्यम पुरुष अचेष्यः अचेष्यतम् अचेष्यत
उत्तम पुरुष अचेष्यम् अचेष्याव अचेष्याम

चि/चिञ् धातु के रूप (Dhatu Roop of Chi) – आत्मनेपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चिनुते चिन्वाते चिन्वते
मध्यम पुरुष चिनुषे चिन्वाथे चिनुध्वे
उत्तम पुरुष चिन्वे चिनुवहे चिनुमहे

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चेष्यते चेष्येते चेष्यन्ते
मध्यम पुरुष चेष्यसे चेष्येथे चेष्यध्वे
उत्तम पुरुष चेष्ये चेष्यावहे चेष्यामहे

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अचिनुत अचिन्वाताम् अचिन्वत
मध्यम पुरुष अचिनुथाः अचिन्वाथाम् अचिनुध्वम्
उत्तम पुरुष अचिन्वि अचिन्वहि अचिन्महि

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चिनुताम् चिन्वाताम् चिन्वताम्
मध्यम पुरुष चिनुष्व चिन्वाथाम् चिनुध्वम्
उत्तम पुरुष चिनवै चिनवावहै चिनवामहै

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चिन्वीत चिन्वीयाताम् चिन्वीरन्
मध्यम पुरुष चिन्वीथाः चिन्वीयाथाम् चिन्वीध्वम्
उत्तम पुरुष चिन्वीय चिन्वीवहि चिन्वीमहि

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अचेष्ट अचेषाताम् अचेषत
मध्यम पुरुष अचेष्ठाः अचेषाथाम् अचेढ्वम्
उत्तम पुरुष अचेषि अचेष्वहि अचेष्महि

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चिच्ये चिच्याते चिच्यिरे
मध्यम पुरुष चिच्यिषे चिच्याथे चिच्यिध्वे
उत्तम पुरुष चिच्ये चिच्यिवहे चिच्यिमहे

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चेता चेतारौ चेतार:
मध्यम पुरुष चेतासे चेतासाथे चेताध्वे
उत्तम पुरुष चेताहे चेतास्वहे चेतास्महे

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष चेषीष्ट चेषीयास्ताम् चेषीरन्
मध्यम पुरुष चेषीष्ठाः चेषीयास्थाम् चेषीढ्वम्
उत्तम पुरुष चेषीय चेषीवहि चेषीमहि

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अचेष्यत अचेष्येताम् अचेष्यन्त
मध्यम पुरुष अचेष्यथाः अचेष्येथाम् अचेष्यध्वम्
उत्तम पुरुष अचेष्ये अचेष्यावहि अचेष्यामहि

संस्कृत में सभी शब्द रूप देखने के लिए शब्द रूप/Shabd Roop पर क्लिक करें और सभी धातु रूप देखने के लिए धातु रूप/Dhatu Roop पर जायें।

शब्द रूप/Shabd Roop List

धातु रूप/Dhatu Roop List

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!