ब्रू धातु के रूप | Bru Dhatu Roop in Sanskrit

ब्रू (बोलना, to speak) धातु के रूप | Bru Dhatu Roop in Sanskrit

Bru Dhatu Roop in Sanskrit – ब्रू धातु का अर्थ है ‘बोलना, to speak’। यह अदादिगण तथा उभयपदी धातु है। सभी उभयपदी अदादिगण धातु के धातु रूप इसी प्रकार बनते है जैसे- अद्, आस्, , जागृ, द्विष्, दुह्, या, रुद्, विद्, शी, हन् आदि। ब्रू धातु के रूप संस्कृत में परस्मैपद एवं आत्मनेपद दोनों धातुओं में सभी पुरुष एवं वचनों में नीचे दिए गए हैं।

धाव् धातु के रूप (Dhatu Roop of Dhav) – परस्मैपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष ब्रवीति ब्रूतः ब्रुवन्ति
मध्यम पुरुष ब्रवीषि ब्रूथः ब्रूथ
उत्तम पुरुष ब्रवीमि ब्रूवः ब्रूमः

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष वक्ष्यति वक्ष्यत: वक्ष्यन्ति
मध्यम पुरुष वक्ष्यसि वक्ष्यथ: वक्ष्यथ
उत्तम पुरुष वक्ष्यामि वक्ष्याव: वक्ष्याम:

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अब्रवीत् अब्रूताम् अब्रुवन्
मध्यम पुरुष अब्रवीः अब्रूतम् अब्रूत
उत्तम पुरुष अब्रवम् अब्रूव अब्रूम

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष ब्रवीतु ब्रूताम् ब्रुवन्तु
मध्यम पुरुष ब्रूहि ब्रूतम् ब्रूत
उत्तम पुरुष ब्रवाणि ब्रवाव ब्रवाम

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष ब्रूयात् ब्रूयाताम् ब्रूयुः
मध्यम पुरुष ब्रूयाः ब्रूयातम् ब्रूयात
उत्तम पुरुष ब्रूयाम् ब्रूयाव ब्रूयाम

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अवोचत् अवोचताम् अवोचन्
मध्यम पुरुष अवोचः अवोचतम् अवोचत
उत्तम पुरुष अवोचम् अवोचाव अवोचाम

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष उवाच ऊचतुः ऊचुः
मध्यम पुरुष उवचिथ ऊचथुः ऊच
उत्तम पुरुष उवच ऊचिव ऊचिम

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष वक्ता वक्तारौ वक्तार:
मध्यम पुरुष वक्तासि वक्तास्थ: वक्तास्थ
उत्तम पुरुष वक्तास्मि वक्तास्व: वक्तास्म:

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष उच्यात् उच्यास्ताम् उच्यासुः
मध्यम पुरुष उच्याः उच्यास्तम् उच्यास्त
उत्तम पुरुष उच्यासम् उच्यास्व उच्यास्म

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अवक्ष्यत् अवक्ष्यताम् अवक्ष्यन्
मध्यम पुरुष अवक्ष्यः अवक्ष्यतम् अवक्ष्यत
उत्तम पुरुष अवक्ष्यम् अवक्ष्याव अवक्ष्याम

धाव् धातु के रूप (Dhatu Roop of Dhav) – आत्मनेपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष ब्रूते ब्रुवाते ब्रुवते
मध्यम पुरुष ब्रूषे ब्रुवाथे ब्रूध्वे
उत्तम पुरुष ब्रुवे ब्रूवहे ब्रूमहे

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष वक्ष्यते वक्ष्येते वक्ष्यन्ते
मध्यम पुरुष वक्ष्यसे वक्ष्येथे वक्ष्यध्वे
उत्तम पुरुष वक्ष्ये वक्ष्यावहे वक्ष्यामहे

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अब्रूत अब्रुवाताम् अब्रुवत
मध्यम पुरुष अब्रूथाः अब्रुवाथाम् अब्रूध्वम्
उत्तम पुरुष अब्रुवि अब्रूवहि अब्रूमहि

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष ब्रूताम् ब्रुवाताम् ब्रुवताम्
मध्यम पुरुष ब्रूष्व ब्रुवाथाम् ब्रूध्वम्
उत्तम पुरुष ब्रवै ब्रवावहै ब्रवामहै

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष ब्रुवीत ब्रुवीयाताम् ब्रुवीरन्
मध्यम पुरुष ब्रुवीथाः ब्रुवीयाथाम् ब्रुवीध्वम्
उत्तम पुरुष ब्रुवीय ब्रुवीवहि ब्रुवीमहि

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अवोचत अवोचेताम् अवोचन्त
मध्यम पुरुष अवोचथाः अवोचेथाम् अवोचध्वम्
उत्तम पुरुष अवोचे अवोचावहि अवोचामहि

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष ऊचे ऊचाते ऊचिरे
मध्यम पुरुष ऊचिषे ऊचाथे ऊचिध्वे
उत्तम पुरुष ऊचे ऊचिवहे ऊचिमहे

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष वक्ता वक्तारौ वक्तार:
मध्यम पुरुष वक्तासे वक्तासाथे वक्ताध्वे
उत्तम पुरुष वक्ताहे वक्तास्वहे वक्तास्महे

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष वक्षीष्ट वक्षीयास्ताम् वक्षीरन्
मध्यम पुरुष वक्षीष्ठाः वक्षीयास्थाम् वक्षीध्वम्
उत्तम पुरुष वक्षीय वक्षीवहि वक्षीमहि

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अवक्ष्यत अवक्ष्येताम् अवक्ष्यन्त
मध्यम पुरुष अवक्ष्यथाः अवक्ष्येथाम् अवक्ष्यध्वम्
उत्तम पुरुष अवक्ष्ये अवक्ष्यावहि अवक्ष्यामहि

संस्कृत में सभी शब्द रूप देखने के लिए शब्द रूप/Shabd Roop पर क्लिक करें और सभी धातु रूप देखने के लिए धातु रूप/Dhatu Roop पर जायें।

शब्द रूप/Shabd Roop List

धातु रूप/Dhatu Roop List

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!