दुह् धातु के रूप | Duh Dhatu Roop in Sanskrit

दुह् (दूध दुहना, to milk) धातु के रूप | Duh Dhatu Roop in Sanskrit

Duh Dhatu Roop in Sanskrit – दुह् धातु का अर्थ है ‘दूध दुहना, to milk’। यह अदादिगण तथा उभयपदी धातु है। सभी उभयपदी अदादिगण धातु के धातु रूप इसी प्रकार बनते है जैसे- अद्, आस्, , जागृ, द्विष्, ब्रू, या, रुद्, विद्, शी, हन् आदि। दुह् धातु के रूप संस्कृत में परस्मैपद एवं आत्मनेपद दोनों धातुओं में सभी पुरुष एवं वचनों में नीचे दिए गए हैं।

दुह् धातु के रूप (Dhatu Roop of Duh) – परस्मैपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दोग्धि दुग्धः दुहन्ति
मध्यम पुरुष धोक्षि दुग्धः दुग्ध
उत्तम पुरुष दोह्मि दुह्वः दुह्मः

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष धोक्ष्यति धोक्ष्यत: धोक्ष्यन्ति
मध्यम पुरुष धोक्ष्यसि धोक्ष्यथ: धोक्ष्यथ
उत्तम पुरुष धोक्ष्यामि धोक्ष्याव: धोक्ष्याम:

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अधोग् अदुग्धाम् अदुहन्
मध्यम पुरुष अधोग् अदुग्धम् अदुग्ध
उत्तम पुरुष अदोहम् अदुह्व अदुह्म

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दोग्धु दुग्धाम् दुहन्तु
मध्यम पुरुष दुग्धि दुग्धम् दुग्ध
उत्तम पुरुष दोहानि दोहाव दोहाम

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दुह्यात् दुह्याताम् दुह्युः
मध्यम पुरुष दुह्याः दुह्यातम् दुह्यात
उत्तम पुरुष दुह्याम् दुह्याव दुह्याम

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अधुक्षत् अधुक्षताम् अधुक्षन्
मध्यम पुरुष अधुक्षः अधुक्षतम् अधुक्षत
उत्तम पुरुष अधुक्षम् अधुक्षाव अधुक्षाम

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दुदोह दुदुहतुः दुदुहुः
मध्यम पुरुष दुदोहिथ दुदुहथुः दुदुह
उत्तम पुरुष दुदोह दुदुहिव दुदुहिम

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दोग्धा दोग्धारौ दोग्धार:
मध्यम पुरुष दोग्धासि दोग्धास्थ: दोग्धास्थ
उत्तम पुरुष दोग्धास्मि दोग्धास्व: दोग्धास्म:

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दुह्यात् दुह्यास्ताम् दुह्यासुः
मध्यम पुरुष दुह्याः दुह्यास्तम् दुह्यास्त
उत्तम पुरुष दुह्यासम् दुह्यास्व दुह्यास्म

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अधोक्ष्यत् अधोक्ष्यताम् अधोक्ष्यन्
मध्यम पुरुष अधोक्ष्यः अधोक्ष्यतम् अधोक्ष्यत
उत्तम पुरुष अधोक्ष्यम् अधोक्ष्याव अधोक्ष्याम

दुह् धातु के रूप (Dhatu Roop of Duh) – आत्मनेपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दुग्धे दुहाते दुहते
मध्यम पुरुष धुक्षे दुहाथे धुग्ध्वे
उत्तम पुरुष दुहे दुह्वहे दुह्महे

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष धोक्ष्यते धोक्ष्येते धोक्ष्यन्ते
मध्यम पुरुष धोक्ष्यसे धोक्ष्येथे धोक्ष्यध्वे
उत्तम पुरुष धोक्ष्ये धोक्ष्यावहे धोक्ष्यामहे

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अदुग्ध अदुहाताम् अदुहत
मध्यम पुरुष अदुग्धाः अदुहाथाम् अधुग्ध्वम्
उत्तम पुरुष अदुहि अदुह्वहि अदुह्महि

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दुग्धाम् दुहाताम् दुहताम्
मध्यम पुरुष धुक्ष्व दुहाथाम् धुग्ध्वम्
उत्तम पुरुष दोहै दोहावहै दोहामहै

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दुहीत दुहीयाताम् दुहीरन्
मध्यम पुरुष दुहीथाः दुहीयाथाम् दुहीध्वम्
उत्तम पुरुष दुहीय दुहीवहि दुहीमहि

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अदुग्ध अधुक्षाताम् अधुक्षन्त
मध्यम पुरुष अदुग्धाः अधुक्षाथाम् अधुग्ध्वम्
उत्तम पुरुष अधुक्षि अधुक्षावहि अधुक्षामहि

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दुदुहे दुदुहाते दुदुहिरे
मध्यम पुरुष दुदुहिषे दुदुहाथे दुदुहिध्वे
उत्तम पुरुष दुदुहे दुदुहिवहे दुदुहिमहे

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष दोग्धा दोग्धारौ दोग्धार:
मध्यम पुरुष दोग्धासे दोग्धासाथे दोग्धाध्वे
उत्तम पुरुष दोग्धाहे दोग्धास्वहे दोग्धास्महे

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष धुक्षीष्ट धुक्षीयास्ताम् धुक्षीरन्
मध्यम पुरुष धुक्षीष्ठाः धुक्षीयास्थाम् धाविषीध्वम्
उत्तम पुरुष धुक्षीय धुक्षीवहि धुक्षीमहि

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अधोक्ष्यत अधोक्ष्येताम् अधोक्ष्यन्त
मध्यम पुरुष अधोक्ष्यथाः अधोक्ष्येथाम् अधोक्ष्यध्वम्
उत्तम पुरुष अधोक्ष्ये अधोक्ष्यावहि अधोक्ष्यामहि

संस्कृत में सभी शब्द रूप देखने के लिए शब्द रूप/Shabd Roop पर क्लिक करें और सभी धातु रूप देखने के लिए धातु रूप/Dhatu Roop पर जायें।

शब्द रूप/Shabd Roop List

धातु रूप/Dhatu Roop List

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!