नी धातु के रूप | Nee Dhatu Roop in Sanskrit

नी (ले जाना, to take) धातु के रूप | Nee Dhatu Roop in Sanskrit

Nee Dhatu Roop in Sanskrit – नी धातु का अर्थ है ‘ले जाना, to take’। यह भ्वादिगण तथा उभयपदी धातु है। सभी उभयपदी भ्वादिगण धातु के धातु रूप इसी प्रकार बनते है जैसे- भू-भव्, अर्च्, अस्, गम्, गुह्, घ्रा, जि, तप्, दा, दृश्, धाव्पा, पच्, पत्, पठ्, भज्, यज्, लिख्, वद्, व्रज, वृत्, वस्, शुच्, शुभ्, स्था, सेव्, श्रु, सद् आदि। नी धातु के रूप संस्कृत में परस्मैपद एवं आत्मनेपद दोनों धातुओं में सभी पुरुष एवं वचनों में नीचे दिए गए हैं।

नी धातु के रूप (Dhatu Roop of Nee) – परस्मैपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नयति नयतः नयन्ति
मध्यम पुरुष नयसि नयथः नयथ
उत्तम पुरुष नयामि नयावः नयामः

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नेष्यति नेष्यत: नेष्यन्ति
मध्यम पुरुष नेष्यसि नेष्यथ: नेष्यथ
उत्तम पुरुष नेष्यामि नेष्याव: नेष्याम:

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अनयत् अनयताम् अनयन्
मध्यम पुरुष अनयः अनयतम् अनयत
उत्तम पुरुष अनयम् अनयाव अनयाम

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नयतु नयताम् नयन्तु
मध्यम पुरुष नय नयतम् नयत
उत्तम पुरुष नयानि नयाव नयाम

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नयेत् नयेताम् नयेयुः
मध्यम पुरुष नयेः नयेतम् नयेत
उत्तम पुरुष नयेयम् नयेव नयेम

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अनैषीत् अनैष्टाम् अनैषुः
मध्यम पुरुष अनैषीः अनैष्टम् अनैष्ट
उत्तम पुरुष अनैषम् अनैष्व अनैष्म

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष निनाय निन्यतुः निन्युः
मध्यम पुरुष निनयिथ निन्यथुः निन्य
उत्तम पुरुष निनय निन्यिव निन्यिम

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नेता नेतारौ नेतार:
मध्यम पुरुष नेतासि नेतास्थ: नेतास्थ
उत्तम पुरुष नेतास्मि नेतास्व: नेतास्म:

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नीयात् नीयास्ताम् नीयासुः
मध्यम पुरुष नीयाः नीयास्तम् नीयास्त
उत्तम पुरुष नीयासम् नीयास्व नीयास्म

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अनेष्यत् अनेष्यताम् अनेष्यन्
मध्यम पुरुष अनेष्यः अनेष्यतम् अनेष्यत
उत्तम पुरुष अनेष्यम् अनेष्याव अनेष्याम

नी धातु के रूप (Dhatu Roop of Nee) – आत्मनेपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नयते नयेते नयन्ते
मध्यम पुरुष नयसे नयेथे नयध्वे
उत्तम पुरुष नये नयावहे नयामहे

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नेष्यते नेष्येते नेष्यन्ते
मध्यम पुरुष नेष्यसे नेष्येथे नेष्यध्वे
उत्तम पुरुष नेष्ये नेष्यावहे नेष्यामहे

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अनयत अनयेताम् अनयन्त
मध्यम पुरुष अनयथाः अनयेथाम् अनयध्वम्
उत्तम पुरुष अनये अनयावहि अनयामहि

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नयताम् नयेताम् नयन्ताम्
मध्यम पुरुष नयस्व नयेथाम् नयध्वम्
उत्तम पुरुष नयै नयावहै नयामहै

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नयेत नयेयाताम् नयेरन्
मध्यम पुरुष नयेथाः नयेयाथाम् नयेध्वम्
उत्तम पुरुष नयेय नयेवहि नयेमहि

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अनेष्ट अनेषाताम् अनेषत
मध्यम पुरुष अनेष्ठाः अनेषाथाम् अनेढ्वम्
उत्तम पुरुष अनेषि अनेष्वहि अनेष्महि

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष निन्ये निन्याते निन्यिरे
मध्यम पुरुष निन्यिषे निन्याथे निन्यिध्वे
उत्तम पुरुष निन्ये निन्यिवहे निन्यिमहे

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नेता नेतारौ नेतार:
मध्यम पुरुष नेतासे नेतासाथे नेताध्वे
उत्तम पुरुष नेताहे नेतास्वहे नेतास्महे

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नेषीष्ट नेषीयास्ताम् नेषीरन्
मध्यम पुरुष नेषीष्ठाः नेषीयास्थाम् नेषीढ्वम्
उत्तम पुरुष नेषीय नेषीवहि नेषीमहि

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अनेष्यत अनेष्येताम् अनेष्यन्त
मध्यम पुरुष अनेष्यथाः अनेष्येथाम् अनेष्यध्वम्
उत्तम पुरुष अनेष्ये अनेष्यावहि अनेष्यामहि

संस्कृत में सभी शब्द रूप देखने के लिए शब्द रूप/Shabd Roop पर क्लिक करें और सभी धातु रूप देखने के लिए धातु रूप/Dhatu Roop पर जायें।

शब्द रूप/Shabd Roop List

धातु रूप/Dhatu Roop List

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!