भज् धातु के रूप | Bhaj Dhatu Roop in Sanskrit

भज् (भजन करना, to worship) धातु के रूप | Bhaj Dhatu Roop in Sanskrit

Bhaj Dhatu Roop in Sanskrit – भज् धातु का अर्थ है ‘भजन करना, to worship’। यह भ्वादिगण तथा उभयपदी धातु है। सभी उभयपदी भ्वादिगण धातु के धातु रूप इसी प्रकार बनते है जैसे- भू-भव्, अर्च्, अस्, गम्, गुह्, घ्रा, जि, तप्, दा, दृश्, धाव्, नी, पा, पच्, पत्, पठ्, यज्, लिख्, वद्, व्रज, वृत्, वस्, शुच्, शुभ्, स्था, सेव्, श्रु, सद् आदि। भज् धातु के रूप संस्कृत में परस्मैपद एवं आत्मनेपद दोनों धातुओं में सभी पुरुष एवं वचनों में नीचे दिए गए हैं।

भज् धातु के रूप (Dhatu Roop of Bhaj) – परस्मैपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भज भजतः भजन्ति
मध्यम पुरुष भजसि भजथः भजथ
उत्तम पुरुष भजामि भजावः भजामः

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भक्ष्यति भक्ष्यत: भक्ष्यन्ति
मध्यम पुरुष भक्ष्यसि भक्ष्यथ: भक्ष्यथ
उत्तम पुरुष भक्ष्यामि भक्ष्याव: भक्ष्याम:

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अभजत् अभजताम् अभजन्
मध्यम पुरुष अभजः अभजतम् अभजत
उत्तम पुरुष अभजम् अभजाव अभजाम

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भजतु भजताम् भजन्तु
मध्यम पुरुष भज भजतम् भजत
उत्तम पुरुष भजानि भजाव भजाम

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भजेत् भजेताम् भजेयुः
मध्यम पुरुष भजेः भजेतम् भजेत
उत्तम पुरुष भजेयम् भजेव भजेम

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अभाक्षीत् अभाक्ताम् अभाक्षुः
मध्यम पुरुष अभाक्षीः अभाक्तम् अभाक्त
उत्तम पुरुष अभाक्षम् अभाक्ष्व अभाक्ष्म

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष बभाज भेजतुः भेजुः
मध्यम पुरुष भेजिथ भेजथुः भेज
उत्तम पुरुष बभज भेजिव भेजिम

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भक्ता भक्तारौ भक्तार:
मध्यम पुरुष भक्तासि भक्तास्थ: भक्तास्थ
उत्तम पुरुष भक्तास्मि भक्तास्व: भक्तास्म:

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भज्यात् भज्यास्ताम् भज्यासुः
मध्यम पुरुष भज्याः भज्यास्तम् भज्यास्त
उत्तम पुरुष भज्यासम् भज्यास्व भज्यास्म

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अभक्ष्यत् अभक्ष्यताम् अभक्ष्यन्
मध्यम पुरुष अभक्ष्यः अभक्ष्यतम् अभक्ष्यत
उत्तम पुरुष अभक्ष्यम् अभक्ष्याव अभक्ष्याम

भज् धातु के रूप (Dhatu Roop of Bhaj) – आत्मनेपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भजते भजेते भजन्ते
मध्यम पुरुष भजसे भजेथे भजध्वे
उत्तम पुरुष भजे भजावहे भजामहे

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भक्ष्यते भक्ष्येते भक्ष्यन्ते
मध्यम पुरुष भक्ष्यसे भक्ष्येथे भक्ष्यध्वे
उत्तम पुरुष भक्ष्ये भक्ष्यावहे भक्ष्यामहे

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अभजत अभजेताम् अभजन्त
मध्यम पुरुष अभजथाः अभजेथाम् अभजध्वम्
उत्तम पुरुष अभजे अभजावहि अभजामहि

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भजताम् भजेताम् भजन्ताम्
मध्यम पुरुष भजस्व भजेथाम् भजध्वम्
उत्तम पुरुष भजै भजावहै भजामहै

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भजेत भजेयाताम् भजेरन्
मध्यम पुरुष भजेथाः भजेयाथाम् भजेध्वम्
उत्तम पुरुष भजेय भजेवहि भजेमहि

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अभक्त अभक्षाताम् अभक्षत
मध्यम पुरुष अभक्थाः अभक्षाथाम् अभग्ध्वम्
उत्तम पुरुष अभक्षि अभक्ष्वहि अभक्ष्महि

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भेजे भेजाते भेजिरे
मध्यम पुरुष भेजिषे भेजाथे भेजिध्वे
उत्तम पुरुष भेजे भेजिवहे भेजिमहे

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष पक्ता पक्तारौ पक्तार:
मध्यम पुरुष पक्तासे पक्तासाथे पक्ताध्वे
उत्तम पुरुष पक्ताहे पक्तास्वहे पक्तास्महे

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष भक्षीष्ट भक्षीयास्ताम् भक्षीरन्
मध्यम पुरुष भक्षीष्ठाः भक्षीयास्थाम् भक्षीध्वम्
उत्तम पुरुष भक्षीय भक्षीवहि भक्षीमहि

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अभक्ष्यत अभक्ष्येताम् अभक्ष्यन्त
मध्यम पुरुष अभक्ष्यथाः अभक्ष्येथाम् अभक्ष्यध्वम्
उत्तम पुरुष अभक्ष्ये अभक्ष्यावहि अभक्ष्यामहि

संस्कृत में सभी शब्द रूप देखने के लिए शब्द रूप/Shabd Roop पर क्लिक करें और सभी धातु रूप देखने के लिए धातु रूप/Dhatu Roop पर जायें।

शब्द रूप/Shabd Roop List

धातु रूप/Dhatu Roop List

One thought on “भज् धातु के रूप | Bhaj Dhatu Roop in Sanskrit

  • at
    Permalink

    Way cool! Some extremely valid points! I appreciate you writing this article plus
    the rest of the site is also really good.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!